ئابوری هیچ وڵات و هەرێمێک، بە تەواوەتی سەربەخۆ نییە، بەڵکو وابەستەیە بە ژمارەیەک کارتێکەری دەرەکی، هەربۆیە ئەو بۆچوونەی پێی وایە ئابوری هەرێمی کوردستان ناتوانێت جیا لە ئابوری عێراق، هەنگاو بنێت، ڕاست نییەو وێڕای ئەوەی دۆخی دارایی و ئابوری هەرێمی کوردستان کاریگەرە بە دۆخی دارایی و ئابوری عێراق، بەڵام دەرفەتی گەورە هەیە لەبەردەم هەرێمی کوردستاندا بۆ دروست مامەڵەکردن لەگەڵ دارایی و باشتر وەگەڕخستنی سەرچاوە پاڵنەرەکانی ئابوری بۆ باشترکردنی دۆخی ژیان لە هەرێم و خۆشگوزەرانی هاووڵاتییەکانیدا، ئەگەر هەرێم خۆی بیەوێت!
کەمکردنەوەی بەهای دراوی عێراقی، بڕیارێکی خیراو کت و پڕی بانکی ناوەندی عێراق نەبوو، وەک هێندێک وێنای دەکەن، بەڵکو لە ئەنجامی لێکۆڵینەوەو وردەکارییەکی زۆری شارەزایانی دەرەکی و ناوخۆیی بوو بۆ ئەو دۆخەی ئێستە ئابوری عیراقی تێکەوتووە، و زۆر بەڕوونی لە ڕاپۆرتی کۆتایی یەکەی فریاگوزاری بۆ چاکسازی دارایی حکومەتی فیدراڵ بەناوی وەرەقەی سپی، ئاماژەی پێدرابوو.
ئەم کابینەیەی حکومەتی بەغدا، سەرەڕای ئەوەی نەبوونی کوتلەیەکی پەرلەمانی بۆ پاڵپشتی لە بڕیارو پلانەکانی، هێندێک جار گرفتە، بەڵام لە هەمانکاتیشدا دەرفەتێکی زۆر باشە بۆ ئەوەی بە ژمارەیەک بڕیاری ڕیشەیی دەست بۆ باشکردنی دۆخی دارایی و ئابوری عێراق ببات، ئەگەر تەنانەت وەک حاڵەتێکی ناچاریش بێت، چونکە بوونی حکومەتێک کە لەسەر هیچ لایەنێکی سیاسی ماڵ نەبێت و تا ڕادەیەک تەکنۆکرات بێت، دەرفەتی ئەوە دەڕەخسێنێت کە حکومەت لە ژێر فشاری لەدەستدانی دەنگ و پەتای هەڵبژاردن و لایەنە ڕکابەرەکاندا، واز لە چاکسازیی یان هێندێک بڕیار نەهێنێت کە ناچارین و پێویستن و ئیتر دەرفەتی دواخستنیان نەماوە، هەربۆیە کەمکردنەوەی بەهای دینار لەبەرانبەر دراوەکانی تردا، ئەگەر بۆ عێراق یەک لایەنی ئەرێنی و یەک لایەنی نەرێنی هەبێت، ئەوە بۆ هەرێمی کوردستان دوو لایەنی ئەرێنی هەیەو یەک لایەنی نەرێنی.
پاش ئەو پێشەکییە، دەمەوێت ناوەڕۆکی وتارەکەم کە دابەشمکردووە بۆ (هەڕەشە)و (دەرفەت)ەکانی بەردەم دۆخی دارایی و ئابوری هەرێمی کوردستان، بخەمەڕوو:
یەک/ هەڕەشەکانی بەردەم دۆخی دارایی و ئابوری هەرێمی کوردستان:
١ـ نەبووونی شەفافیەت:
بەداخەوە هەرێمی کوردستان لە ماوەی هەشت کابینەی ڕابردوودا، و ئەم کابینەیەش وەک درێژکراوەی کێشەکانی هەمان کابینەکانی پێشوو و درێژەپێدەری هەمان سیاسەتی بەرێوەبردن، بەردەوام داهاتە ڕاستەقینەکانی لە خەڵک و لە نوێنەرانی خەڵک شاردووەتەوە، ئەوەش بەهۆی ئەو شێوازی بەڕێوەبردنەی هەردوو حزبی دەسەڵاتدار کە تا ئێستاش ئەولەویەتی ژیاندن و باشکردنی دۆخی ئابورییان بۆ حزبەکانیانە نەوەک وڵات و هەرێم و دامەزراوە، هەربۆیە لە چەندین سیمای جیاوازدا زۆر بەئاسانی دەتوانین هەست بە دوو ئیدارەیی بکەین لە بواری داراییدا، کە ئەمەش وادەکات بگەینە ئەو قەناعەتەی کە کێشەی ئابوری هەرێمی کوردستان بەرلەوەی کێشەی دابەزینی نرخی نەوت و خەرجی شەڕی داعش و هاتنی کۆرۆنا بێت، بەڵکو ئەو سیاسەتە هەڵەو چەوتەی بەڕێوەبردن و بەکارهێنانی ناڕەوایانەی سەرچاوەکانی داهاتە بە ڕێژەی جیاواز، تا ئەو کاتەی ئەم دوو حزبەش لە ڕووی سیاسیەوە ئابوری کوردستان ئازاد نەکەن، قسەکردن لەسەر خاڵە لاوازەکانی تر یان گفتوگۆ لەسەر کێشەکانی تر بەهایەکی ئەوتۆ بە هیچ قسەو هەوڵێکی زانستی نابەخشێت.
نەبوونی شەفافیەت لە داهاتدا، بووەتە هۆی ئەوەی لە هیچ دۆخێکدا و هیچ کەس و لایەنێکی چاودێری (بە پەرلەمان و دیوانی چاودێری دارایی)یشەوە، نەتوانێت بە زانیاریی ڕاست و دروستی ژمارەو بڕەکانی داهات بگات، کاتێک سەرچاوەی داهاتیش ئاشکرا نەبوو، ئەوە ئیتر دەرفەتی گەورە بۆ بە تاڵانبردنی داهاتی وڵات ئەڕەخسێت و ناتوانرێت ژمارە ڕاستەقینەکانی داهات چاودێری بکرێن، کە لە ڕاستیدا موڵکی خەڵکی کوردستانن و لانیکەم نەدەبوو لە نوێنەرانی خەڵک شاراوەبن.
٢ـ نەبوونی "دامەزراوە"ی دارایی و ئابوری:
ناڵێین "لاوازی"، چونکە ئەو دامەزراوانەی لە هەرێمی کوردستان ئەرکی ئابوری و داراییان لە ئەستۆیە، هێندە لاوازن، وشەی نەبوون باشتر پێناسەیان دەکات تا لاوازی، هەربۆیە مانەوە بەم دۆخەی ئیستەوە، هەر لە هەیکەلی وەزارەتی داراییەوە، تا نەبوونی سیستمێکی پێشکەوتوی بەڕێوەبردنی دارایی و ئابوری پشتگیریکراو بە پڕۆگرامی ئەلیکترۆنی و شێوازو ستانداری نێودەوڵەتی بۆ بواری دارایی و ژمێریاری، نەبوون و لاوازی بانکی حکومی، بەشدارینەکردنی کەرتی تایبەت لە بواری خزمەتگوزاری بانکی بە شێوەیەکی چالاک، لاوازی دەسەڵات و دامەزراوەکانی چاودێری و دادوەری بەرانبەر قۆرخکاری بازاڕ لەلایەن کۆمپانیاکانی حزبەکانی دەسەڵاتەوە، و زۆر بواری تری پەیوەندیدار بە چالاکی ئابوری و دارایی و وەگەڕخەرەکانی ئابوری، هەڕەشەی گەورەن لەسەر توانای ئابوری هەرێم و ئەگەر لە ساڵانی پێش (٢٠١١) بەهۆی بەرزی نرخی نەوت کاریگەرییەکەی وەک پێویست دەرنەوکەوتبێت، ئەوە لە پێنج ساڵی ڕابردوودا زۆر بەزەقی کێشەکان خۆیان پیشانداو هەرگیز ناکرێت بە ئومێدی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت جارێکی تر گۆڕینی ڕیشەیی لەم بوارەدا فەرامۆش بکرێت یان دوابخرێت.
٣ـ کارنەکردن بە یاساو وەلانانی سەرچاوەکانی شەرعیەت لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە:
تا ئێستاش حکومەتی هەرێم، وەک دامەزراوەیەکی یاخی لە پڕەنیسپە پیشکەوتوو و شارستانییەکان، لە دەرەوەی شەرعیەتی دەستوری و یاسایی، زۆرێک لە کارو بڕیارو پرۆسەکانی، بەڕێوەدەبات.
حکومەتی هەرێم هەشت ساڵە هیچ پلان و بەرنامەیەکی ئابوری و دارایی نییە، هیچ کەس لە کوردستان، بە وەزیرەکانیشەوە، نازانن ساڵی ئایندە چی ڕوو دەدات؟ بە داهاتی هەرێم حکومەت گرنگی بە چی دەدات؟ دەیەوێت هەرێم و دامەزراوەو خەڵکەکەی بەرەو چ ئاراستەیەک بەرێت؟ داهاتەکان زیاد دەبن یان کەم، داهاتەکان بۆ چ مەبەستێک ئاراستە دەکرێن؟ ئەمەش دۆخێکی خوڵقاندووە کە حکومەتی هەرێم لەم بوارەدا بکەوێتە دوای هەردوو حکومەتی ئەفغانستان و عێراقیش! کە دوو گەندەڵترین وڵاتی جیهانن و هەمیشە لە پێوەری ڕێکخراوی شەفافیەتی جیهانیشدا پشکی شێریان لە گەندەڵیدا پێ دەبڕێت، بەڵام یاسای بودجەیان هەیە، واتە پلانیان بۆ داهات و خەرجی هەیە.
با نمونە لەم بوارە بخەینەڕوو: وێڕای بوونی یاسای پابەندکار، بەڵام حکومەت صندوقی خانەنشینی نییە، صندوقی داهاتە نەوتییەکانی نییە، پڕۆسەی دەرهێنان و فرۆشتنی نەوتی لە تاریکیدایە، یاسای بودجەی نییە، بەبێ هیچ حسابکردنێک بۆ سەرچاوەی دەسەڵات گرێبەستی پەنجا ساڵە دەکات و مووچەی یاسایی کارمەندەکانی کەم دەکاتەوەو دوا دەخات و هێندێکجاریش دابەشی ناکات، زۆر یاساشکێنی تریش، کە پێویست بە ئاماژەدانی زیاتر ناکات، هەموو ئەمانە وادەکات کە ئەنجومەنی وەزیران وەک جەستەیەک دەربکەوێت لە نێو زەلاکاوێکدا لە نێو قوڕدا چەقی بێت، قوڕێک کە ئەگەر لەسەر ئەم شێوازەی خۆی بەردەوام بێت، هەر جوڵەیەکی، زیاتر دەیچەقێنێت و لە پرۆسەی نقومبوون خێراتریی دەکات.
٤ـ زیادبوونی ژمارەی دانیشتوان، و هاوکات زیادبوونی دوو سەرچاوەی هەڕەشە:
یەکێک لە تایبەتمەندییە باشەکانی کۆمەڵگەی ئێمە ئەوەیە کە کۆمەڵگەیەکی گەنجە، بەردەوامیش ژمارەکەی زیاد دەکات، واتە ژینگەیەکی لەبارو گونجاوی دەستی کار لێرە ئامادەیە، ئەگەربێت و هۆکارە یارمەتیدەرەکانی تر هەبن، ئەوە دەکرێت پاڵنەربێت بۆ باشکردنی دۆخی ئابوری، بەڵام هەر ئەم کۆمەڵگە گەنجە پڕ مەترسی و ئایندە چاوەڕواننەکراوە، بەتایبەت ئەگەر هاتوو ڕێژەی (بێکاری) بەم ڕێژەی ئێستە بەردەوام لە زیادبووندا بێت، لە هەمان کاتدا ڕیژەی (هەژاری)ش.
بێکاری و هەژاری، دوو پەتای کوشندەن، کە زۆر بەئاسانی لەگەڵ خۆیان سیستم و حکومەت و دەوڵەتان گلۆر دەکەنەوە تا ئاستی نابووتبوون، هێندە نمونەی زەقیش لە پێشچاون پێویست بە باسکردنیان ناکات.
بەهۆی سیاسەتی هەڵە، نەوەک بە تەنها هەڵە، بەڵکو کوشندەو بێ بەزەییانەی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو داهاتەی دەگەیشتە هەرێمی کوردستان، بەتایبەت لە ساڵانی (٢٠٠٥ تا ٢٠١٤)، داهات نەوەک نەبوویە هۆی پێشخستنی ژێرخانی ئابوری هەرێم و خۆشگوزەرانی خەڵکەکەی، بەڵکو بوویە هۆی وێرانکردنی ئەو سەرچاوانەی کە پاڵ بە ڕەوڕەوەی ئابورییەوە دەنێن.
لەو سیاسەتە هەڵەیەدا، ژمارەی مووچەخۆران زیادکران، لادێکان چۆڵکران و جوتیارو ئاژەڵدارو باخەوانەکان کرانە مووچەخۆری حکومەت، کەرتی کشتوکاڵ فەرامۆش کرا، پیشەسازی و پڕۆژەی بچوک لە پلان و بەرنامەی حکومەتدا نەبوون، هەموو چاوەکان خرانە سەر دابەشکردنی داهاتی نەوت بەسەر هاووڵاتیاندا، چ ئەو داهاتەی لە بەغداوە دەهات یان ئەوەی ناونرا ئابوری سەربەخۆ! ئەوەش بۆ ئەوەی هەردوو حزبی دەسەڵات ژمارەی لایەنگریان زیاتربێت و دەنگێک زیاتر بەدەستبهێنن لە هەڵبژاردنەکاندا، دواجار تاکە دەرفەتی هەلی کار بۆ گەنجان کە کەرتی گشتی بوو، ئیتر بە دەرفەت و هەلی کار نەما، کەرتی تایبەتیش پشتگوێخراو بەهۆی قۆرخکارییەوە زیاتر کەرتێکی مشەخۆری خۆژیێنەرە لەسەر کەرتی گشتی، تا ئەو ئاستەی کە حکومەت لە پێنج ساڵی ڕابردووشدا تەنانەت توانای دابەشکردنی ئەو مووچەیەشی نەما کە هەر لە بنەمادا پڕیبوو لە ناعەدالەتی.
هەربۆیە دەتوانین بڵێین: هەرێمی کوردستان لەبەردەم تەقینەوەی گەورەی کۆمەڵایەتیدایە، تەقینەوەیەک کە ئەگەر هەیە لە پەتا کوشندەکان زیاتر زیان بە جەستەی هەر وڵات و دەوڵەتێک بگەیەنێت، ئەویش ئەو هەڕەشە کوشندەو گەورەیەیە کە هەریەکە لە (بێکاری گەنجان) و (هەژاریی) ڕووبەڕووی هەرێمی کوردستانی دەکەنەوە، لە خۆپیشاندانەکانی سەرەتای مانگی (١٢)ی ئەمساڵدا بینیمان چۆن گەنجانی خوار تەمەن (٣٠ساڵ) ساڵ تووڕەن، و بەشێک لەو هەڕەشەیە دەرکەوت، لەهەر لەحزەیەکیشدا سەرهەڵدانەوەیان چاوەڕوانکراوە.
٥ـ بەردەوامی (چەک)ی سیاسی:
بەردەوامی چەک بە دەستی هەردوو حزبی دەسەڵات، هەڕەشەو مەترسییەکی ئێجگار گەورەیە، بە ئاستێک هەمیشە کوردستانی وەک قەوارەیەکی ئیداری لاواز خستووەتە بەرچاوی ناوخۆو دەرەوە، بەجۆرێک کوردستان لەبەردەم هەڕەشەی چەکێکدایە کە ئەگەر هەیە بۆ بەرژەوەندی سیاسی، خۆی و کوردستان و هەرێم و خەڵکەکەشی بکاتە قوربانی، وەک بینینمان کە هێزێک کە بەوجۆرە بێت، نەوەک بۆ ناوخۆ هەڕەشەیە بگرە ناتوانێت لە ئاستی دوژمنی دەرەکیشدا هێندە بەهێزبێت کە هەموو دڵنیابین کوردستان پارێزراوە، ئەمە سەرەڕای پیشکەشکردنی قوربانیەکی زۆر لە شەهیدو بریندار، بەڵام کارەساتی گەورەی کوشتوبڕی ئێزدییەکان لەسەر دەستی داعش و لە دەستدانی کەرکوک، دوو نمونەی زەقی ئەو لاوازیی و مەترسییەن.
دوو/ دەرفەتەکان:
سەرەڕای ئەوەی هەرێمی کوردستان کێشەی گەورەی هەیە لە بواری ئابوری و دارایی، لە هەمانکاتدا کۆمەڵێک دەرفەت هەن (کە تا ئێستاش وەک دەرفەت دەردەکەون)، دەکرێت بەهۆیانەوە ژێرخانی ئابوری پەرەپێبدرێت، و دۆخی دارایی هاووڵاتیان باش بکرێت و ببێتە هۆی خۆشگوزەرانی هاووڵاتییەکانی و بەرزکردنەوەی ئاستی بژێوییان، ئەوەش تەنها بە هەنگاوی ئیداری حکومەتێکی ڕەشیدو کەرتێکی تایبەتی بەهێزی دوور لە قۆخکاری و ڕەخساندنی هەلی کار بۆ گەنجان و دادگەرانە دابەشکردنی داهات دێتەدی، ئەو دەرفەتانەش بەکورتی دەکرێت ئەمانەبن:
١ـ بوونی سەقامگیریی و ئارامی:
بەبێ بوونی ئارامی و جێگیریی دۆخی ئاسایش، هیچ باسێک لە باشکردنی دۆخی ئابوری و بژێوی هاووڵاتیان و بوژاندنەوەی کەرتە پاڵنەرەکانی ئابوری و دارایی لە ئارادا نابێت، هەربۆیە ئەو ئارامی و ئاسایشەی لە پاش شەڕی داعش هەرێمی کوردستانی تێدایە دەرفەتێکی زێڕینە، بە ئاستێک تەنانەت نزیکەی ساڵێکیشە هیچ کەس گوێی لە بچوکترین ڕووداوی نائارامی و خراپی ئاسایش نەبووە، بە پێچەوانەی بەغداوە کە تەنانەت بە ئاشکرا ڕوودای هێرشکردنە سەر کونسوڵخانەی وڵاتان دەبینین، هەربۆیە ئەم دۆخەش دەرفەتێکی باشە بۆ هاندانی وەبەرهێنان و گەشەی کەرتی تایبەت و دەرفەتی باش بۆ بەڕێوەبردنی تەندروست، لە پاڵ هەنگاوی تری ڕاستەقینە بۆ ئەم بوارە.
٢ـ بەغدا، وەک ناوەندێکی دەستوری:
هەرێمی کوردستان هەرێمێکی دەستورییە، بە پێی دەستوور، لەگەڵ بەجێهێنانی ئەرکەکانی، دەتوانێت هەموو مافێکی لە حکوومەتی فیدراڵی وەرگرێت، هەربۆیە چ وەک داهات و بودجە یان هەر بڕیارێک بۆ باشکردنی دۆخی دارایی عێراق، دەکرێت بە چاکە بۆ هەرێمی کوردستانیش بشکێتەوە.
لە بواری مافە دەستورییەکان بۆ باشکردنی دۆخی دارایی و ئابوری، دەکرێت ئاماژە بە یاساکانی بودجە بکرێت، کە کۆتاترینیان یاسای بودجەی ساڵی (٢٠١٩)و دەرکردنی دوو یاسای پەیوەندیدار بە قەرز لە (٢٠٢٠)، و ڕەشنوسی بودجەی (٢٠٢١)ن، کە لە هەموویاندا لە بەرانبەر ڕادەستکردنی بڕێک نەوت(بڕێک نەوەک هەمووی) و نیوەی داهاتە فیدراڵییەکان، ئەوە حکومەتی فیدراڵ ئامادەیە بڕێکی باش لە بودجەی هەرێمی کوردستان بنێرێت، ئەوە لە دۆخێکدا ئەو بڕە زۆر زیاترە لەو داهاتەی هەرێم خۆی دەستی دەکەوێت کە لە ڕەشنوسی (٢٠٢١)دا بە نزیکەی (١٣ترلیۆن) دەخەمڵێنرێت، کەواتە بۆچی حکومەتی هەرێم ئەم دەرفەتە لە دەستدەدات و خۆی و خەڵکیش دەخاتە ناو گێژاوی ڕادەستکردن و نەکردنی (نەوت یان داهاتی نەوت)؟ بۆچی بڕێک لە نەوت لە ڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆوە ڕادەستی بەغداد ناکات و ئیتر دەرفەت بدات بە نوێنەرانی کورد لە حکومەتی بەغداو ئەنجومەنی نوێنەران تا شەڕی مافە دەستورییەکان لە بواری بودجەو داهات بکەن؟ ئەمە لە کاتێکدا زۆر جار بە بێ سەرئێشە ئەو بودجەیە لە بەغداوە هاتووە، وەک سەردەمی حکومەتەکەی عادل عەبدولمەهدی، بەڵام دیسان هەرێم بودجەی وەک بابەتێک بۆ باشکردنی دۆخی ئابوری هەرێک سود لێوەرنەگرتووە.
لە بواری لێکەوتەکانی سیاسەتی دراوو نەختینە، و هەر هەنگاوێکی چاکسازیی ئابوری و داراییشدا لە بەغدا، هەرێمی کوردستان زیاتر قازانج دەکات وەک لە زیان، دەبینین کە دابەزاندنی نرخی دراو دەبێتە هۆی زیادبوونی داهات لەلای حکومەتی هەرێمیش، هەر هەنگاوێکی تری چاکسازیش، زیاتر کاریگەریی ئەرێنی لەسەر دۆخی ئابوری و دارایی هەرێم دەکات، ئەمە بێجگە لەوەی عێراق بە گشتی بازاڕێکی باشە بۆ هێندێک بەروبوومی کشتوکاڵی و پیشەسازی هەرێمی کوردستان و گەشتیارەکانیشیان بە ڕۆژی ڕووناک بازاڕەکانی هەرێمیان ئاوەدانکردووەتەوە.
٣ـ ئاشتی کۆمەڵایەتی و ئاشتیخوازانەبوونی ململانێ سیاسییەکان:
ئەگەرچی دۆخی هەژاری و زۆربوونی ژمارەو ڕێژەکەی، خەریکە بە تەواوەتی تەنگی بە هاووڵاتیانی کوردستان هەڵچنیوە، بە ڕێژەیەک چاوەڕوان دەکرێت ژمارەی هەژارەکان لە ساڵی (٢٠٢١)دا بۆ نزیکەی یەک ملیۆن کەس یادبکەن کە دەکەونە خوار هێڵی هەژارییەوە، ئەمە بێجگە لەو بێکارییەی ڕۆژ بە ڕۆژ زیاتر دەبێت، بەڵام هیشتا هەرێمی کوردستان ئارامە لە ململانێکاندا، تەنانەت ئەگەر ڕەفتاری نایاساییانەی هێندێک لە هێزە چەکدارەکانیش نەبێت کە بەبەکارهێنانی فیشەکی زیندووە لە خۆپیشاندانەکان، ئەوە خۆپیشاندانەکانیش تا ئێستا ئاشتیانەو هێمنانەن، و لایەنە سیاسییە ئۆپۆزسیۆنەکانیش هەر ڕێگەی ئاشتیانەو مەدەنیانە بەکاردەهێنن بۆ ململانێکان، بەڵام ئایا ئەم دەرفەتانە هەر بەردەوام دەبن؟ چونکە هەر خۆپیشاندان وخۆپیشاندەران بوون لە بەغدا توانیان حکومەتەکەی عەبدولمەهدی بڕوخێنن و زەرورەتی هەڵبژاردنی پیشوەختە بکەن ئەمری واقیع و سەرەڕای توندوتیژییەکانی حکومەت و هێزە چەکدارەکان، ئایا ئەمە بۆ هەرێمیش ئەگەری دووبارەبوونەوەی نییە؟
بۆیە دەرفەتی ئاشتیخوازبوونی ململانێ سیاسی و کۆمەڵایەتییەکان، هەقوایە بە دەرفەتی زێڕین تەماشا بکرێن بۆ ئەوەی حکومەت گۆڕانکاری ڕیشەیی بکات و دۆخی ئابوری و دارایی هەرێم باشتر بکات، و چیتر خۆی و خەڵکیش تەنها بە (یاسای چاکسازی) نەخەڵەتێنێت کە گوایە چاکسازی دەکات! چونکە ئەو یاسایە نەوەک لە ئاستی خواستی هیچ دامەزراوەیەکی چاودیری دەرەکیدا نییە، بەڵکو هاووڵاتیەکی سادەش تێگەیشتووە لەوەی ئەو یاسایە ناتوانێت بە ئاستێکی زۆر کەمیش ژیانی ئەو باش بکات، تەنانەت ئەگەر لە باشترین حاڵەتیشدا زۆر بەباشی جێبەجێ بکرێت، چونکە لە بنەمادا ئەو یاسایە ئەوە ئامانجەکەی نیەو تەنها هێندێک لە ڕووکاری نادادپەروەرانەی مووچە چارەسەر دەکات، کە دەبوو بەبێ یاسا نوێیەکەش ئەو چەوتیانە ڕاست بکرێنەوە.
٤ـ بوونی سەرچاوەی پاڵنەرە ئابورییەکان:
کوردستان دەوڵەمەندە، دەوڵەمەندە بەهۆی شوێن و پێگە جوگرافیەکەیەوە کە ناوەندێکە بۆ ئاڵوگۆڕی بازرگانی چەند وڵاتێک، دەوڵەمەندە بە زەویی بە پیت، ئاوی شیرین، کەش و هەوای گونجاو، سامانی سروشتی، دووری لە ڕووداوە سروشتیەکان، دەستی کاری گەنج، زۆر ڕەگەزی تر، کە دەرفەتی گەشەسەندنی ئابوری و پاڵنەرە ئابورییەکان زیاتر دەکەن.
ئەمانە گرنگترین دەرفەتەکانن، دەکرێت لە لقی ئەمانەدا دەرفەتی تریش ئاماژە پێبدەین، ماوەتەوە بڵێین ئایا حکومەتی پێکهاتوو لە دوو حزبی خاوەن دەسەڵات و حزبێکی میوان، سود لەو دەرفەتانە وەردەگرێت و ساڵی (٢٠٢١) دەکاتە ساڵی هەنگاونان بەرەو گۆڕانکاریی ڕیشەیی و باشترکردنی دۆخی ئابوری و دارایی و ئاشتکردنەوەی هاووڵاتیان لە گەڵ حکومەت و کیانی هەرێمی کوردستان؟ یان نەخێر ئەو ساڵەو ساڵەکانی داهاتووش تەواوکەری ساڵانی ڕابردوون و دەسەڵاتداران هێشتا هیچ ئەزموونێکیان وەرنەگرتووەو هێشتاش سەرقاڵی ئەوەن چۆن چۆنی بەرواری تەقینەوەی کێشەکان دوا بخەن بە بیانووی (بەغدا مافەکانمان نادات، نرخی نەوت دابەزیوە، نەخۆشی و پەتای کۆرۆنا هەیە).
عومەر گوڵپی
ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی کوردستان.
ئەم وتارە شیکارییە، لە ڕۆژى ٢٧ى ١٢ى ٢٠٢٠ لە دیجیتاڵ میدیاى ڕووداو بڵاو بووەتەوە
(لێرە) کلیک بکە بۆ بینینى.